fot. GIS

Z inicjatywy European Radon Association corocznie, od 2015 roku, organizowany jest #Europejski Dzień Radonu. Obchodziliśmy go 7 listopada, w rocznicę urodzin Marii Skłodowskiej-Curie.

Czym jest radon

Radon jest promieniotwórczym gazem szlachetnym występującym naturalnie w środowisku: w podłożu gruntowym, wodzie i powietrzu. Radon jest niewidoczny, nie ma zapachu ani smaku. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i innych cieczach. Powstaje w wyniku promieniotwórczego rozpadu radu, który z kolei tworzy się w wyniku rozpadu uranu. Jego stężenie wewnątrz budynków jest ściśle związane z zawartością uranu w skałach skorupy ziemskiej pod budynkami mieszkalnymi[1]. Stężenie radonu w pomieszczeniach zmienia się w zależności od konstrukcji budynków, nawyków wentylacyjnych oraz sezonowych zmian pogody. Ponieważ radon jest około dziewięć razy gęstszy od powietrza, jego stężenie ma tendencję do gromadzenia się na niższych kondygnacjach budynku, w piwnicach i na parterze.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (EPA) ekspozycja na radon jest drugą, po paleniu tytoniu, przyczyną rozwoju raka płuc w populacji[2]. Połączenie palenia tytoniu i wysokiego narażenia na radon powoduje znacznie wyższe ryzyko wystąpienia raka płuc niż każdy z tych czynników z osobna.

Główne źródła radonu w powietrzu wewnątrz budynków to:

• przedostawanie się radonu z gleby przez:
  • spękania w fundamentach i podłodze,
  • złącza konstrukcyjne oraz nieszczelności wokół rur,
  • wszelkiego rodzaju nieszczelności fundamentów,
• materiały budowlane zawierające naturalnie występujące izotopy promieniotwórcze.

Sposoby obniżenia stężenia radonu w pomieszczeniach

Na etapie budowy można zastosować:

• specjalną konstrukcję fundamentów ze wzmocnionymi krawędziami, zapobiegającą nieszczelności między płytą i ścianami, którymi radon może wnikać do wnętrza,
• uszczelnianie fundamentów i zastosowanie systemu wentylacji jednocześnie. Konstrukcja taka składa się z rur montowanych przed wylaniem płyty fundamentowej oraz układania mat izolacyjnych,
• grubą, szczelną płytę fundamentową i wymuszoną wentylację pod płytą oraz częściową wymianę gruntu pod fundamentem,
• materiały budowlane, w których nie stwierdzono podwyższonych stężeń pierwiastków promieniotwórczych.

W istniejących już budynkach można zastosować następujące metody:

• częste i długotrwałe wietrzenie przez otwarcie okien. Wietrzenie powoduje, że ciśnienie powietrza i stężenie radonu w pomieszczeniu zrównują się z ciśnieniem atmosferycznym i stężeniem radonu w powietrzu na zewnątrz budynku,
• likwidacja nieszczelności w fundamentach, podłogach lub ścianach oraz wokół instalacji doprowadzających media. Można w tym celu zastosować silikon, jak również folie i papy antyradonowe. Np. pokrycie ścian tynkiem cementowo-wapiennym i podwójną warstwą farby olejnej zmniejsza współczynnik ekshalacji radonu o ok. 75%, farba emulsyjna – o ok. 35%, a farba klejowa –o ok. 20%,
• zwiększenie częstości wymian powietrza za pomocą mechanicznego systemu wentylacyjnego. Zadaniem wentylacji nawiewowo-wywiewnej jest wymiana powietrza. W miejsce wywiewanego „zużytego” powietrza napływa „świeże”, które równocześnie zawiera mniej radonu,
• zmniejszenie stężenia radonu w budynkach przez zastosowanie tzw. studni radonowej. Pod fundamentami lub obok budynku instaluje się wentylatory o dużej mocy, które wysysają powietrze glebowe spod budynku i wyrzucają je do atmosfery na wysokość ok. 2 m. W ten sposób obniżają ciśnienie powietrza w podłożu,
• podwyższenie ciśnienia przez zastosowanie instalacji nawiewu z poddasza, wytwarzającej nadciśnienie w budynku w celu zmniejszenia wpływu efektu kominowego oraz wiatru. Zapobiega to zasysaniu radonu z podłoża,
• wentylację przestrzeni podpodłogowej - usuwa poza budynek radon, który przeniknął z podłoża, uniemożliwiając jego przejście do wyżej położonych pomieszczeń. Wentylacja taka wymaga istnienia powierzchni podpodłogowej, którą można przewietrzać w sposób naturalny lub wymuszony,
• zmniejszenie stężenia radonu w powietrzu pomieszczeń można osiągnąć także stosując system poduszki powietrznej. Metoda polega na wypompowaniu powietrza z wnętrza budynku pod jego fundamenty. W związku z tym, że powietrze glebowe jest wypychane spod fundamentów przez powietrze wnętrza budynku, w którym stężenie radonu jest niższe, stężenie radonu w podłożu obniża się, a co za tym idzie także stężenie radonu w budynku ulega zmniejszeniu,
• depresję podpodłogową (pułapkę radonową), która uważana jest za najskuteczniejszy czynnik redukujący stężenie radonu w budynkach. Jest to wgłębienie w kształcie studzienki (studni radonowej) w gruncie pod budynkiem lub w piwnicy z wentylatorem wyciągającym powietrze poza budynek, a więc wytwarzającym we wgłębieniu podciśnienie. Radon wysysany jest z przestrzeni pod budynkiem, zanim przeniknie do wnętrza,
• wysysanie za pomocą odpowiedniej instalacji powietrza zawierającego radon spod płyty fundamentowej. Wysysanie powietrza jest najbardziej wydajne w przypadku braku litej płyty betonowej. Jeśli płyta istnieje, wysysanie następuje przez szczeliny, pęknięcia i inne nieszczelności,
• wymiana gruntu wokół budynku na grunt zawierający znacznie mniej izotopu radu, z którego powstaje radon. Należy dodatkowo zastosować izolację i drenaż.

Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą szeroki wachlarz działań mających na celu zapewnienie społeczeństwu ochrony przed szkodliwymi skutkami narażenia na radon.

Główny Inspektor Sanitarny

• Identyfikuje tereny, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia 300 Bq/m³;
• W 2020 roku na podstawie upoważnienia Ministra Zdrowia opracował rozporządzenie w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekroczyć poziom odniesienia[3];
• Prowadzi nadzór nad realizacją zadań wskazanych w Krajowym planie działania w przypadku długoterminowych zagrożeń wynikających z narażenia na radon w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz w miejscach pracy (M.P.poz.169). Ze względu na wielowątkowy i interdyscyplinarny charakter zagadnień związanych z radonem został powołany Zespół ds. krajowego planu działania w przypadku narażenia na radon[4]. W jego skład weszli przedstawiciele zarówno administracji, jak i nauki (instytuty badawcze, uczelnie).

Pozostałe Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej

• udzielają porad i informacji o radonie- w każdej stacji sanitarno-epidemiologicznej zostały wyznaczone osoby do udzielania porad i informacji o radonie - Kontakt do właściwej stacji sanitarno-epidemiologicznej dostępny jest na stronie internetowej GIS;
• prowadzą nadzór nad przestrzeganiem przez pracodawców obowiązków związanych z ochroną pracowników przed narażeniem na radon.

Kiedy, i czy muszę poinformować organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej o przekroczeniu stężenia radonu?

• W przypadku wykonywania działalności związanej z narażeniem na radon w miejscach pracy, w których, mimo podjęcia działań zgodnie z zasadą optymalizacji, stężenie radonu wewnątrz pomieszczeń w tych miejscach pracy przekracza poziom odniesienia tj. 300 Bq/m3, kierownik jednostki organizacyjnej, zgodnie z art. 51 ust. 2 w związku z art. 4 ust. 1a pkt 15 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe[5], ma obowiązek powiadomienia Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.
• Laboratoria prowadzące pomiary średniorocznego stężenia radonu informują państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego o przekroczeniu wartości średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w przypadku, gdy pomiary wykonywane są  na zlecenie osoby wynajmującej lub sprzedającej mieszkanie.

Materiały

Radon - podstawowe informacje

Wpływ radonu na zdrowie ludzi

Film edukacyjny przedstawiający informacje o radonie

Informacje dotyczące pomiarów średniorocznego stężenia radonu

Metody pomiaru stężenia radonu

Więcej informacji na stronie kampanii Państwowej Agencji Atomistyki  Poznaj Radon

Źródło: GIS

Powrót Drukuj

LOKALNY HIT

Bezpłatne kontrolowanie sprawności ustawienia świateł

Zezwolenie na transport odpadów

od 2000PLN

Zezwolenie na przetwarzanie odpadów

od 2000PLN

Szkolenie bhp dla studentów

79PLN

Konstrukcje stalowe

Korzystanie ze środowiska

500PLN

Szkolenie z pierwszej pomocy

49PLN

Bezpłatne kontrolowanie sprawności amortyzatorów